1534-cü ilde Vetenimizin cenub – qerb bölgesi olan Mosul , Kerkük , Erbil , Süleymaniyye Sefevi dövleti ile Osmanlı dövleti arasınada baş veren müharibe zamanı Osmanlı imperiyasının terkibine keçir . 1926-ci ilde Türkiye ile İngiltere arasında bağlanan müqavile ( “ 5 Haziran müqavilesi “ ) neticesinde bu torpaqlar İraqa verilib .

1736-ci ilde Gence beylerbeyi Cavad xan Ziyad oğlu Nadirin Muğanda şah elan olunmasına etiraz etdiyi üçün Nadir şah Borçalını Qazax mahalı ile birlikde Kartli-Kaxeti çarlığına bagışlayıb , sonralar ise 1801-ci ilde Rusiya ile Gürcüstan arasında bağlanan Georgiyevski aktı neticesinde Gürcüstan , o cümleden de Boçalı Rusiya erazisine birleşdirilir .

1813-cü ilde Gülüstan ve 1828-ci ilde Türkmençay müqavileleri neticesinde , Derbend de daxil olmaqla Vetenimizin Arazadan şimalda 130 min kv.km-lik hissesi Rusiya esareti altına düşür .Cenub torpaqlarımız ise İranın erazisine birleşdirilir .

1840-ci il islahatları zamanı erazilerimizin 7 min kv.km-ni teşkil eden Derbend , Altıparın , Doqquzparın , Qaytaq ve diger etraf rayonlar Dağıstan vilayetine birleşdirildi .

1906-ci ilde aparılan inzibati bölgüde Arazdan cenubda olan torpaqlarımız 2 hisseye : merkezi Tebriz olan Şerqi Azerbaycan ve merkezi Urmiya olan Qerbi Azerbaycana bölündü .

1918-ci il mayın 29-da Tiflisde Azerbaycan hökümeti Rusiyanın tezyiqi ile qerar qebul ederek İrevan quberniyasının böyük bir hissesini 9 min kv.km-lik bir erazini haylara güzeşte gedir .

1920-ci ilde Azerbaycan Demokratik Cümhuriyyetini işğal eden Rus sovet imperiyası dövründe 1 dekabr beyanatına esasen Zengezurun bir hissesi ( 4505 kv.km ) Qafan , Gorus , Sisyan , ve Muğru hayastana birleşdirilir .

1920-ci ilin ortalarında Ordubad , Şahbuz , Şerur rayonlarının bir hissesi de hayastana verilir .

1922-ci il-Dereleyez haylara verilir .

1929-30-cu illerde Eldere , Lehvaz , Astazur , Nüvedi ve s. kendlerin hayastana verilmesi ve bu erazide Mehri rayonunun yaranmasi ile Naxçıvan bölgesi Vetenimizin diger bölgelerinden aralı salındı .

1934-cü ilde Vetenimizin Arazdan cenubda olan erazilerinde Qacar türk dövletinin Pehleviler terefinden devrilmesi neticesinde hakimiyyet farsların eline keçdi .Bununla da Vetenimizi bu erazileri farslar terefinden işğal edilmiş oldu .

1938-ci ilde martın 5-de Sederek ve Kerki etrafında eraziler haylara verilir .

1938-ci ilde Zencan ve etraf kendleri Şerqi Azerbaycandan ayrılaraq müsteqil ostanlıq yaradıldı .

1943-cü ilde Azerbaycandan başlayan Milli Azerbaycan herekatından yararlanan separatçı kürdler Marağa , Sınıqqala , Hemedan , Senendec ve diger erazilerde Müsteqil Kürd dövleti yaratdılar . İnqilabın süqutundan sonra ise bu erazide kürd ostanlığı yaradıldı .

1952-cü ilde Gilan ve etraf kendleri Şerqi Azerbaycandan ayrılaraq Gilan ostanlığı yaradıldı .

1954-cü ilde ise Astara ve kendleri Şerqi Azerbaycandan ayrılaraq Gilan ostanlığına birleşdirildi .

1980-ci illerin ortalarında Ordubadın Kotam ve Kilid kendlerinin bezi hisseleri hayastana verildi.

1982-ci ilde Qazaxın İncederesi yaylağı ile birlikde Kemerli , Aslanbeyli ve Qaymaqlı kendleri de hayastana verildi .

1984-cü ildeki inzibati bölgüye esasen fars işğalı altında olan erazilerimiz aşağıdakı inzibati eraziye bölünmüşdür:

Şerqi Azerbaycan -67.100 kv.km , Qerbi Azerbaycan -43.700 kv.km , Gilan , Zencan , Senqendec , Hemedan , Tehran , Mazandaran , Kirmanşah , Xürremabad , Elam , Ehvaz -1692000 kv.km

1988-94-cü iller Dağlıq Qarabağın ve etraf 7 rayonun işğal tarixini ehate edir . Bu dövrde işğal edilen erazilerin sahesi – 17000 kv.km

P.S Sonda bildirmek istediyim bir meqam var. Yazımda ermenistan ifadesinin yerine ona göre hayastan işletmişem ki , tarixde ermeni milleti ve ya ermenistan adlı dövlet olmayıb , onlar özlerini bele tanıtmaqla bütün dünyaya bir yalan yedirtmişler . Bu yalanın da esas meqsedi ondan ibaretdir ki , onların tarixi erazi olan Ermeniyyeye sahib çıxmaq üçün behaneleri olsun .